Józef Teliga urodził się 9 września 1914 roku w Sarniej Woli (rodzinna miejscowość matki) koło Opatowa. Od trzeciego roku życia mieszkał w Bielinach. Ukończył seminarium nauczycielskie w Kielcach, studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracował jako nauczyciel. Z powodu czerwonki we wrześniu 1939 nie poszedł na wojnę.
W działalność konspiracyjną wywiadu i kontrwywiadu Józefa Teligę wciągnął por. ”Urban” (Mieczysław Drewicz). Został więc zakonspirowanym żołnierzem Służby Zwycięstwu Polski (SZP), którą powołał do życia 27 września 1939 roku w Warszawie gen. Michał Karaszewicz – Tokarzewski. Głównym celem SZP było: „Podjąć zdecydowaną i nieustępliwą walkę z najeźdźcą na każdym polu jego działalności w Polsce oraz prowadzić ją wszelkimi środkami do czasu wyzwolenia Polski w granicach jej sprzed rozpoczęcia wojny”.
Po przekształceniu od stycznia 1940 roku ZSP stała się Związkiem Walki Zbrojnej. 14 lutego 1942 roku ZWZ został przemianowany na Armię Krajową.
Zręby organizacji ZWZ na Kielecczyźnie oparto na rodzinach legionistów, urzędników państwowych, kolejarzy, środowisk harcerskich i nauczycielskich oraz wojskowych.
Na początku (1940 rok) do największych osiągnięć wywiadu należało zdobycie klucza znaków tożsamości jednostek Wehrmachtu, co w znacznym stopniu ułatwiło rozpoznanie sił niemieckich. Wywiad Okręgu Radomsko – Kieleckiego ZWZ wpadł również na ślad pobytu w Kielcach grupy lekarzy niemieckich, którzy zajmowali się gromadzeniem szczepionek przeciwko różnym chorobom tropikalnym. Był to jeden z elementów przygotowania Afryka – Korps. Sukcesem zakończyło się także rozpoznanie przerzutów wielkich jednostek z województwa Kieleckiego w głąb Rzeszy do przyszłego uderzenia na Francję. Wiadomości te w formie specjalnych meldunków przekazywano przez Komendę Główną do Londynu.
W tym czasie Teliga (pseudonim „Habdank”) Był już członkiem ekspozytury II oddziału w Radomiu. W 1942 roku w wyniku zdradzieckiej działalności kierownika wywiadu Obwodu Końskie „Relampago”, „Maks” (Maksymilian Szymański) skład osobowy ekspozytury „Sosna” został przez Gestapo rozpracowany. 19 września 1942 roku na stacji kolejowej Różki szef ekspozytury radomskiej „Andrzej” (Jerzy Ewaryst Żytecki). Inni członkowie oddziału likwidacyjnego, który udawał się do Końskich w celu wykonania wyroku śmierci na Relampago, wraz z ciężko rannym Józefem Graboszem „Bill” zbiegli do pobliskiego lasu. Rozlała się fala represji. W Radomiu powieszono 50 osób. W Rożkach 15, na szosie kieleckiej 10, pod fabryką broni w Radomiu 15 a na szosie warszawskiej 10 osób oddało życie.
W latach 1943 – 1945 szefem radomskiej ekspozytury wywiadu Armii Krajowej jest Józef Teliga. Rok 1943 to czas intensywnej pracy dotyczącej ofensywy Armii Krajowej na froncie wschodnim. Odkryto nowe niemieckie lotniska w Sadkowie, Piastowie, Wolanowie koło Radomia, Klikowie, Zajezierzu, Masłowie, na Kucieline w Częstochowie i w powiecie jędrzejowskim. Pojawiły się na nich nowe samoloty niemieckie. Ustalono również przegrupowania jednostek wojskowych np. 2 dywizji pancernej Waffen – SS. Oddział II okręgu, poza pracą na własnym terenie, miał informatorów na terenie Rzeszy Niemieckiej. Pracująca na początku agentka „X – 13” dostarczyła wielu informacji. Należy wspomnieć, że z materiałów wywiadowczych ekspozytury radomskiej korzysta również Armia Czerwona.
19 stycznia 1945 roku gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. Wielu żołnierzy nie potraktowało tego rozkazu jako zwolnienia z obowiązku służenia ojczyźnie i przysięgi. Brutalne represje NKWD i UB przeciw nawet szeregowym żołnierzem AK, nazywanych „zaplutymi karłami reakcji spowodowały, że wielu żołnierzy nie ujawniło się.
2 września 1945 roku płk Jan Rzepecki, płk Antoni Sanojca, płk Jan Szczurek – Cergowski powołali organizację „Wolność i Niezawiłość”. Oparto ją na oficerach Armii Krajowej. W latach 1945-46 Józef Teliga kierował wywiadem Okręgu Kielecko-Radmskiego tej organizacji.
W połowie września 1945 roku przystąpiono do kolportowania deklaracji „O wolność obywatela i niezawiłość państwa”. Podkreślono w niej potrzebę odzyskania nieodległości i zachowania dobrych stosunków ze wszystkimi państwami dawnej koalicji antyhitlerowskiej, ale sprawy granicy wschodniej nie uważano za załatwioną. Żądano powrotu do kraju wojennej emigracji. Panujący ustrój deklaracja określała jako „dyktaturę jednej partii” i w związku z tym Win domagał się demokratycznych wyborów.
5 listopada 1945 roku UB aresztowało płk. Rzepeckiego i prezesa oddziału południowego płk. Sanocję. Nowy Zarząd Główny, czyli II Komendę odbudował płk. Franciszek Niepokólczycki. Podstawową formą działania była praca informacyjno-propagandowa oraz wywiad polityczny. WiN posiadał także oddziały partyzanckie, największe na Lubelszczyźnie, Podlasiu i w Białostockiem.
Po wyborach 1946 roku nowy Sejm ustalił amnestię. Wtedy wśród wielu innych, ujawniło się 23 tysiące członków organizacji Wolność i Niezawisłość. Na arenie wielkich wydarzeń politycznych pan Teliga pojawił się we wrześniu 1980 roku jako jeden z organizatorów Niezależnego Samorządnego Związku zawodowego Rolników „Solidarność Wiejska” na Kielecczyźnie. 30 grudnia 1981 roku brał udział w rozprawie rejestracyjnej NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska” w Sądzie Najwyższym w Warszawie. Pełnił wtedy obowiązki członka Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Komisja przeprowadziła zjazd zjednoczeniowy, a Teliga został członkiem Krajowej Komisji Arbitrażowej zajmującej się likwidowaniem konfliktów wewnątrzzwiązkowych. Pełnił wtedy również przez cztery miesiące funkcje sekretarza Prezydium Zjednoczonego Ruchu Związkowego Rolników. W 1981 został przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Założycielskiego NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność” w Kielcach.
We wrześniu 1981 roku współtworzył między innymi z Antonim Macierewiczem Kluby Służby Niepodległości, podpisując deklarację założycielską.
11 grudnia 1983 roku został aresztowany i uwięziony przy Rakowieckiej pod zarzutem kierowania nielegalnym zawiązkiem. Zwolniono go bez procesu 8 maja 1984 roku. Ponownie zatrzymany w Warszawie 15 września 1985 roku, powtórnie trafił do więzienia przy Rakowieckiej. Oskarżony „o szpiegowsko i próbę obalenia ustroju siła”, Teliga był najstarszym więźniem politycznym PRL-u. Mimo protestów, również zachodnich zawiązków i interwencji na rzecz jego uzdolnienia został zwolniony-również bez procesu-dopiero 12 września 1986 roku w wyniku amnestii.
23 listopada 1986 roku współtowarzyszył z Michałem Bartoszcze, Janem Kozłowskim, Tytusem Czartoryskim Konwent Ruchu Ludowego, który wyłonił reprezentację związkową i Tymczasową Krajową Radę Rolników „Solidarność”. W celu powołania w przyszłości reprezentacji politycznej wsi w czerwcu 1987 rozpoczął wspólnie z min. Adamem Bieniem, Hanną Chorążyną, ks. Janem Zieją budowanie Niezależnego Ruchu Ludowego „Solidarność”. 25 czerwca 1989 w Warszawie odbył się I Ogólnopolski Zjazd Niezależnego Ruchu Ludowego. Zjazd uchwalił rezolucję dotyczącą wznowienia działalności PSL w kraju, kontynuatora tego prawdziwego „od Witosa i Mikołajczyka”. Powołano Tymczasową Radę Krajową oraz Tymczasowy Zarząd. W jego skład wszedł Józef Teliga.
W 1988 roku został zaproszony przez Lecha Wałęsę do Komitetu Obywatelskiego. Do tego grona weszło 119 opozycyjnych intelektualistów różnych orientacji ideowych. Mimo to był przeciwnikiem rozmów Okrągłego Stołu i tzw. Sejmu kontraktowego.
We wrześniu 1988 roku na zaproszenie rządu emigracyjnego wyjechał do Londynu. Wystąpił w BBC i Radiu Wolna Europa. Był gościem zjazdu Partii Konserwatywnej Margaret Thatcher, gdzie wygłosił referat dotyczący sytuacji w Polsce. Na spotkaniu z Kazimierzem Sabbatem wręczył mu akt jego urodzenia. (Prezydent i premier polskiego rządu emigracyjnego Kazimierz Sabat urodził się w Bielinach – S.J.)
Józef Teliga (pułkownik Wojska Polskiego w stanie spoczynku) od 1989 działał aktywnie w Stowarzyszeniu Kombatantów Polskich w Kraju.
Pułkownik Józef Teliga odszedł od nas w święta – 26 grudnia 2007 r. Msza żałobna za duszę zmarłego została odprawiona w Kościele pw. Chrystusa Króla na kieleckim Barwinku. W uroczystościach żałobnych uczestniczyły setki ludzi, dla których był on wzorem i inspiracją, w tym przedstawiciele ruchów niepodległościowych z czasów PRL-u.
Jadwiga Chmielowska, która współpracowała z pułkownikiem Teligą w Solidarności wspomina, że był niezwykle energicznym człowiekiem. Jak mówi, Teliga to człowiek, który był jednym z największych autorytetów. "Dlatego z bolącym sercem żegnaliśmy jednego z najtrwalszych i najbardziej bezkompromisowych polskich żołnierzy - powiedziała Chmielowska.
Współcześnie mieszkańcom naszej Gminy kojarzył się z corocznie przyznawanym stypendiami dla uzdolnionej młodzieży w ramach funduszu stypendialnego noszącego imię jego nie mniej znakomitego przodka – ks. prof. Karola Teligi – Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego w XIX wieku. Józef Teliga był członkiem Kapituły Funduszu. Cześć Jego pamięci!
Autorem artykułu opublikowanego w Gazecie Bielinskiej był ś.p. Sławomir Jóźwik.
